Formalności po narodzinach dziecka. Co trzeba załatwić? Jakie świadczenia Ci się należą?

Jakie sprawy urzędowe należy załatwić po narodzinach dziecka?

Narodziny dziecka dla każdego rodzica oznaczają sporą zmianę w ich dotychczasowym życiu. Oto na świecie pojawia się mały człowiek, któremu trzeba zapewnić bezpieczeństwo, opiekę oraz odpowiednie warunki do rozwoju i poznawania nowego otoczenia. W emocjach spowodowanych narodzinami dziecka mogą nam umknąć, wydawałoby się przyziemne rzeczy, o których jednak nie wolno nam zapomnieć. To niezwykle ważne, by wypełnić wszelkie dokumenty w odpowiednim czasie, nie zapominając o żadnym z nich. Dzięki temu dziecko, ale i jego rodzice, unikną w przyszłości niepotrzebnych problemów i konieczności odwiedzania urzędów częściej, niż to potrzebne. Złożoność oraz ilość tych procedur (z tym jest na szczęście, za sprawą cyfryzacji, z roku na rok lepiej :) ), często wprawia świeżo upieczonych rodziców w pewną dezorientację, dlatego przedstawiamy naszą „ściągę” dla świeżo upieczonych rodziców.

1. Akt urodzenia dziecka

Pierwszą ważną rzeczą, jaką należy załatwić jest akt urodzenia dziecka. Bez niego nie będziemy mogli nadać maluchowi numeru Pesel, zapisać go do ubezpieczenia zdrowotnego, wyrobić dowodu tożsamości – jest to najważniejszy dokument noworodka czy wnioskować o wszelkie dostępne świadczenia (800 +, becikowe itd.)

Żeby wyrobić akt urodzenia, musimy zgłosić się do urzędu stanu cywilnego w miejscowości, w której dziecko przyszło na świat – mamy na to 21 dni. Możesz to zrobić Ty lub Twój partner na podstawie karty urodzenia, którą do urzędu przekazuje upoważniona do tego osoba, która odebrała poród – na przykład lekarz, położna (ciągu 3 dni od porodu).

Rejestracja dziecka w urzędzie jest bezpłatna. Można też załatwić te formalności bez wychodzenia z domu. Jeśli chcesz zarejestrować dziecko przez internet, potrzebujesz profilu zaufanego lub e-dowodu, za pomocą których potwierdzisz swoją tożsamość. Zgłoszenia dokonujesz wówczas na stronie:

Gov - zgłaszanie urodzenia dziecka

Podczas zgłaszania urodzenia do urzędu stanu cywilnego będziemy musieli okazać nasz dowód tożsamości i podać imię (lub imiona) dziecka. I tu drobna uwaga:

Nie ma sformalizowanej listy imion, które możesz nadać dziecku, ale weź pod uwagę ograniczenia:

- nie możesz nadać dziecku więcej niż 2 imion

- imię nie może być ośmieszające ani nieprzyzwoite

- imię nie może być zgłoszone w formie zdrobniałej.

Możesz wybrać imię lub imiona obce – na przykład Mercedes, Andrea – niezależnie od obywatelstwa i narodowości rodziców dziecka. Może to być imię, które nie wskazuje jednoznacznie na płeć, ale powszechnie przypisuje się je do danej płci.

Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego może odmówić przyjęcia wybranych przez ciebie imion dla dziecka. Może tak się stać, gdy uzna, że imiona nie spełniają wymagań, które są wymienione wyżej. W takiej sytuacji kierownik USC z urzędu wybierze imię dziecka. Dzięki temu zarejestruje urodzenie od razu.

Aby przyjąć Twoje zgłoszenie, urząd musi otrzymać kartę urodzenia dziecka. Do urzędu przekazuje ją upoważniona do tego osoba, która odebrała poród – na przykład lekarz, położna. ( (w ciągu 3 dni od porodu).

Ojciec dziecka nie będący mężem matki dziecka powinien wcześniej złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa. Tylko wtedy kierownik USC może przyjąć zgłoszenie urodzenia od ojca dziecka i wpisać jego dane do aktu urodzenia dziecka.

Takie oświadczenie ojciec dziecka może złożyć przed:

- kierownikiem dowolnego urzędu stanu cywilnego

- konsulem Rzeczypospolitej Polskiej

- sądem

Aby oświadczenie było ważne, matka dziecka powinna je potwierdzić w ciągu 3 miesięcy, licząc od daty złożenia przez ojca oświadczenia.

2. Numer PESEL dla dziecka

Nadanie nowo narodzonemu dziecku numeru PESEL to kolejny krok aktu urodzenia. Dobrą wiadomością jest to, że świeżo upieczeni rodzice nie muszą samodzielnie o niego wnioskować: to kierownik urzędu stanu cywilnego, kiedy sporządzi akt urodzenia, wnioskuje o nadanie dziecku numeru PESEL.

Posiadając numer Pesel możemy zawnioskować także o wyrobienie dowodu osobistego dla nowonarodzonego dziecka. Polskie przepisy w tym zakresie są liberalne, bowiem na uzasadniony wniosek rodziców lub opiekunów dowód osobisty może być wydany osobie, która nie ukończyła 13 roku życia. Taki zapis ustawowy ni mniej ni więcej oznacza, że na wniosek rodziców dowód osobisty może otrzymać nawet kilku tygodniowe dziecko.

3. Meldunek dla dziecka

Po narodzinach malucha trzeba go gdzieś zameldować. Podobnie jak z numerem PESEL, zameldowaniem noworodka zajmuje się urzędnik, który automatycznie melduje dziecko tam, gdzie zameldowani są rodzice. Jeżeli każdy z rodziców zameldowany jest pod innym adresem, muszą odpowiedniej wcześniej zdecydować, gdzie ma zostać zameldowane dziecko. 

4. Ubezpieczenie zdrowotne dla dziecka

Kolejna bardzo ważna sprawa – nie zapomnijmy zgłosić maluszka do ubezpieczenia zdrowotnego, więcej, rodzic, który jest zatrudniony na umowę o pracę lub prowadzi działalność gospodarczą ma obowiązek zgłosić dziecko do tego ubezpieczenia. Ma na to 7 dni od urodzenia dziecka. Zgłoszenie dziecka do ubezpieczenia zdrowotnego nie wymaga wielu formalności. Należy jedynie zgłosić fakt urodzenia się potomka swojemu pracodawcy, a jeśli posiadamy własną firmę – poinformować Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

5. Wybór przychodni dla noworodka

Noworodka w okresie po urodzeniu czeka wiele wizyt u pediatry: szczepienia, bilanse, ewentualne zachorowania, dlatego świeżo upieczeni rodzice powinni niezwłocznie zapisać malucha do wybranej przez siebie przychodni. W pierwszym miesiącu życia należy również zgłosić się z noworodkiem na wizytę patronażową, na pierwszym spotkaniu pediatra dokładnie zbada dziecko, w razie potrzeby wyda skierowania do poradni specjalistycznych, ale też odpowie na pytania rodziców dotyczące kalendarza szczepień.

6. Wniosek o urlop macierzyński/rodzicielski

Jeśli jesteś zatrudniona na podstawie umowy o pracę, przysługuje Ci urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni (jeśli urodziłaś jedno dziecko). Dniem jego rozpoczęcia jest dzień porodu. Musisz jednak o urlop zawnioskować u swojego pracodawcy. Potrzebujesz do tego zaświadczenie lekarskie potwierdzające datę porodu oraz kopię aktu urodzenia dziecka (oryginał do wglądu).

Możesz od razu zawnioskować o urlop rodzicielski, który będzie ci przysługiwał zaraz po urlopie macierzyńskim. Otrzymasz wówczas zasiłek w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Maksymalnie jest to więc 52 tygodnie (20 tygodni urlopu macierzyńskiego + 32 tygodnie urlopu rodzicielskiego).

Jeśli jesteś osobą bezrobotną, studentką lub jesteś zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej przysługuje ci tzw. kosiniakowe. Jest to świadczenie w wysokości 1000 zł wypłacane przez rok pod warunkiem, że drugi z rodziców nie otrzymuje zasiłku macierzyńskiego. Można się o nie ubiegać od dnia urodzenia dziecka. Wniosek składa się w urzędzie gminy lub miasta właściwym ze względu na miejsce zamieszkania osoby wnioskującej (dokumenty najczęściej przyjmuje MOPS lub MOPR). Można też złożyć go przez internet.

7. Świadczenia finansowe i dodatki

Wraz z narodzinami dziecka świeżo upieczonym rodzicom przysługuje szereg świadczeń.

Najważniejsze z nich:

800+

Program „Rodzina 800+” to wsparcie rodzin w częściowym pokryciu wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych. W ramach programu "Rodzina 800 plus" rodzinom z dziećmi na utrzymaniu przysługuje świadczenie wychowawcze na dziecko w wieku do ukończenia 18 roku życia, bez względu na dochód osiągany przez rodzinę. Od 1 stycznia 2024 r. wysokość świadczenia wychowawczego wynosi 800 zł miesięcznie na dziecko. Przyjmowaniem wniosków o świadczenie wychowawcze, ich rozpatrywaniem oraz przyznawaniem i wypłatą tego świadczenia zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wnioski do ZUS można złożyć tylko drogą elektroniczną przez Internet, a wypłata przyznanego świadczenia odbywa się wyłącznie w formie bezgotówkowej, na wskazany we wniosku rachunek bankowy.

„Kosiniakowe”

Świadczenie rodzicielskie jest to nowe świadczenie rodzinne, nazywane potocznie "Kosiniakowym" od nazwiska pomysłodawcy, czyli ministra Waldemara Kosiniaka-Kamysza. Kosiniakowe obowiązuje od 1 stycznia 2016 r. i jest przyznawane osobom, które urodziły dziecko, lecz nie mają prawa do pobierania zasiłku macierzyńskiego. Uprawnieni zatem do pobierania tego świadczenia będą osoby bezrobotne (bez względu na to czy są zarejestrowane w Urzędzie Pracy czy nie), studenci, rolnicy, a także osoby zatrudnione w oparciu o umowy cywilnoprawne. O przyznanie świadczenia mogą się ubiegać także osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, o ile nie pobierają zasiłku macierzyńskiego.

Kosiniakowe może być wypłacane rodzicom, opiekunom faktycznym, rodzinom zastępczym oraz osobom, które przysposobiły dziecko. W tym samym czasie osobie uprawnionej do świadczenia może przysługiwać tylko jedno świadczenie rodzicielskie, bez względu na liczbę wychowywanych dzieci. Ze świadczenia nie mogą skorzystać osoby otrzymujące zasiłek macierzyński, ani osoby których partner przyjmuje na to samo dziecko zasiłek macierzyński.

Wysokość świadczenia wynosi 1000 złotych miesięcznie (jest to kwota netto gdyż świadczenie rodzicielskie nie podlega opodatkowaniu ani innym obciążeniom). Okres wypłacania Kosinakowego zależy od ilości dzieci urodzonych przy jednym porodzie, przysposobionych lub będących pod opieką i wynosi odpowiednio 52 tygodnie przy jednym dziecku, 65 tygodni przy dwójce dzieci oraz o dwa tygodnie dłużej przy każdym kolejnym dziecku, jednak maksymalnie 71 tygodni. Świadczenie rodzicielskie wlicza się do dochodu w innych systemach wsparcia rodzin, między innymi przy ustalaniu prawa do świadczeń z pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych czy świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Kosiniakowe nie jest zależne od kryterium dochodowego, co oznacza, że oświadczenia o zarobkach nie są wymagane przy składaniu wniosku.

Dodatek 1000 zł z tytułu urodzenia dziecka

Dodatek przysługuje tylko tym osobom, które mogą pobierać zasiłek rodzinny. Świadczenie przysługuje jednorazowo w wysokości 1000,00 zł. Podstawowym warunkiem uzyskania prawa do dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka jest pozostawanie przez kobietę pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Okoliczność tę potwierdza się zaświadczeniem wystawionym przez lekarza lub położną.

Oczywiście wymóg ten pomija się, kiedy osobą uprawnioną do zasiłku rodzinnego jest prawny lub faktyczny opiekun dziecka oraz osoba przysposabiająca dziecko.

Dodatek z tytułu urodzenia dziecka a liczba dzieci

Zgodnie z przepisami prawnymi dodatek w wysokości 1000 zł należy się na każde dziecko. Urodzenie bliźniaków daje więc prawo w sumie do 2000,00 zł, trojaczki to 3000,00 zł itd.

Becikowe

Świadczenie to przyznaje się z tytułu urodzenia się żywego dziecka. Pierwsze zapomogi zostały wypłacone zostały w lutym 2006 r. Na początku 2013 r. zostało zaś wprowadzone do tego świadczenia kryterium dochodowe.

Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami jednorazową zapomogę może otrzymać matka lub ojciec dziecka, opiekun prawny albo opiekun faktyczny dziecka. Aktualnie jednym z warunków jest spełnianie kryterium dochodowego, które wynosi 1922 zł. Jest to miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę.

Becikowe nie przysługuje, jeżeli członkowi rodziny przysługuje za granicą świadczenie z tytułu urodzenia dziecka, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.

Becikowe przysługuje, jeżeli kobieta pozostawała pod opieką medyczną nie później niż od 10 tygodnia ciąży do porodu. Becikowe wynosi 1000 zł na jedno dziecko. Przyznawane jest jednorazowo. Kwota ta obowiązuje od początku wprowadzenia tego świadczenia.

Photo by John Looy on Unsplash, Icons by Freepik